اصلاح سبک زندگی
سلامتی چیست؟
سلامتی بیتردید مهمترین جنبه زندگی و شرطی ضروری برای ایفای نقشهای اجتماعی است. انسانها در صورتی میتوانند فعالیت کامل داشته باشند که هم خود را سالم احساس كنند و هم جامعه آنها را سالم بداند.
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، سلامتی حالت رفاه كامل روانی، جسمی، اجتماعی و معنوی است و فقط فقدان بیماری یا نقص عضو نیست.
ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی سلامتی و یا بیماری بر یكدیگر اثر كرده و تحتتأثیر یكدیگر قرار دارند. از اینرو، اقدامات انجام شده برای ارتقای سلامتی باید به تمام جوانب سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی توجه داشته باشد.
1.بُعد جسمی سلامتی
معمولترین بعد سلامتی، سلامت جسمی است که نتیجه عملکرد درست اعضا بدن میباشد. به عبارت دیگر عملکرد مناسب سلولها، اعضا بدن و هماهنگی آنها با هم نشانه سلامت جسمی است. بعضی از مهمترین نشانههای سلامت جسمی عبارت است از:
ظاهر خوب و طبیعی، وزن مناسب، اشتهای کافی، اجابت مزاج منظم، اندام مناسب، حرکات بدنی هماهنگ، طبیعی بودن نبض و فشارخون، افزایش مناسب وزن در سنین رشد و وزن نسبتاً ثابت در سنین بالاتر و …
2.بعد روانی سلامتی
بدیهی است سنجش سلامت روانی نسبت به سلامت جسمی مشکلتر خواهد بود. در اینجا تنها نداشتن بیماری روانی مد نظر نیست بلکه قدرت تطابق با شرایط محیطی، داشتن عکسالعمل مناسب در برابر مشکلات و حوادث زندگی جنبه مهمی از سلامت روانی را تشکیل میدهد. بعضی از مهمترین نشانههای سلامت روانی عبارت است از:
سازگاری فرد با خودش و دیگران، قضاوت نسبتاً صحیح در برخورد با مسائل، داشتن روحیه انتقادپذیری و داشتن عملکرد مناسب در برخوردار با مشکلات.
- بعد اجتماعی سلامتی
سلامت اجتماعی در واقع همان ارزیابیها و نگرشهای مثبت و منفی افراد از دیگران میباشد که در طی زندگی روزمره خود با آن در تعامل اجتماعی هستند. بر این اساس فردی از سلامت اجتماعی برخوردار است که اجتماع را به صورت یک مجموعه معنادار و مفید برای رشد و شکوفایی بداند و احساس کند که به جامعه تعلق دارد، از طرف جامعه پذیرفته میشود و در پیشرفت آن سهیم است.
- بعد معنوی سلامتی
معنویت، حس تعلق به چیزی بزرگتر از سایر ابعاد زندگی است که همان تعلق به خداوند است. بعد معنویت سلامتی دارای اجزای مختلف میباشد. اما به طور خلاصه میتوان گفت در این بعد انسان با توکل بر آفریننده هستی، امید به او و رعایت موازین اخلاقی میتواند به احساس رفاه، آسایش و آرامش واقعی دست یابد.
افرادی که به بعد معنوی توجه دارند علاوه بر اینکه با افراد جامعه رفتار مناسب دارند، همواره از رضایت خاطر نیز برخوردارند؛ بنابراین تقویت جنبه معنوی به سلامت جسم و روح افراد و نهایتاً سلامت جامعه بزرگ بشری کمک بسزایی خواهد کرد.
عوامل مختلفی بر سبک زندگی و سلامت هر فرد تاثیر گذارند که عبارتند از: فرهنگ، اقتصاد، تحصیل، سن و جنس و همچنین زندگی روزمره (خواب، غذا، بهداشت و…)، آداب و رسوم، شغل، بازی، سرگرمی، روابط اجتماعی، طرز تفکر، رفتار، احساسات و عواطف و…
آن چیزی که اهمیت دارد این است که هر فرد در جنبههای مختلف و مراحل زندگی خود عادتهای خوب و سالم را به کار برده و از عادتهای زیان بار و غیرسالم دوری کند و سبک زندگی سالم داشته باشد.
در واقع سلامت تمامی ابعاد وجود یک انسان را شامل میشود (جسمی، روحی، اجتماعی و معنوی). انسان سالم انسانی است که از نظر جسمی سالم، از نظر فکری بی عیب، از نظر روانی شاد، از نظر اجتماعی، فعال؛ از اقتصادی، مولد و از نظر فرهنگی، مسئول باشد.
همه ما مسئولیم برای حفظ سلامتی خود مطالب مورد نیاز را یاد گرفته و به آنها عمل کنیم و دیگران را نیز تشویق کنیم. ما با این اقدام میتوانیم یک زندگی سالم، شاد و هدفمند داشته باشیم.
زندگی سالم، زندگی متعادلی است که در آن هر فرد به طور آگاهانه رفتارهای سالم را انتخاب میکند. پس باید بدانیم که بخش عمده از سبک زندگی، تحت کنترل خودمان است و باید سعی کنیم با دوری از رفتارهای پرخطر به سلامت خود کمک کنیم.
بیایید با خود فکر کنیم و از تغییرات ساده و کوچک شروع کنیم و با اصلاح شیوه زندگی و به کار بستن رفتارهای صحیح آنها را به عادات روزانه تبدیل کنیم تا همواره سالم بمانیم.
آیا تا به حال با خود فکر کردهاید نقش شما در تامین سلامتی خودتان، خانوادهتان و اجتماعتان چیست؟ آیا تا به حال فکر کردهاید چگونه میتوانید با اصلاح سبک زندگی کمک کنید تا میزان تصادفات کاهش یابد، مرگهای ناشی از بیماریهای قلبی کاسته شود، از ابتلا به سرطانهای قابل پیشگیری جلوگیری شود و…
مطمئن باشیم همگی ما میتوانیم نقش مهمی در سلامت خود، خانواده محل کار و جامعه پیرامون خود داشته باشیم. اگر از خودمان شروع کنیم و مسئولیتهای خود را بپذیریم و سبک زندگی خود را اصلاح کنیم.
سبک زندگی سالم به معنی تمرین عادتهای صحیح و عمل به آنها در مراحل مختلف زندگی و دوری از عادتهای زیانبار و غیرسالم است. حداقل اقداماتی که برای اصلاح سبک زندگی میتوان انجام داد عبارتند از: اصلاح تغذیه، افزایش فعالیت بدنی و کنترل وزن، ارتقای اخلاق و توسعه بعد معنوی زندگی، پرهیز از رفتارهای پرخطر (مانند مصرف دخانیات و مواد مخدر)، رعایت بهداشت فردی، رعایت نکات ایمنی (ایمنی در رانندگی، محل کار و…) که در ادامه به طور مفصل در خصوص هریک از آنها توضیح داده خواهد شد.
برای اصلاح شیوه زندگی حداقل اقداماتی که میتوان انجام داد عبارتند از: اصلاح تغذیه، افزایش فعالیت بدنی، کنترل وزن، ارتقای اخلاق و توسعه بعد معنوی زندگی، پرهیز از رفتارهای پرخطر (مانند مصرف سیگار و الکل، مصرف مواد مخدر)، رعایت بهداشت فردی، رعایت نکات ایمنی (ایمنی در رانندگی، محل کار و…)
خودمراقبتی به معنی هر عملی است که افراد برای مراقبت از سلامت جسمی، روانی و عاطفی خود انجام میدهند. در واقع خودمراقبتی اقدامی است آموختنی، آگاهانه و هدفمند که هر فرد سالم برای خود، خانواده و دیگران انجام میدهد تا سالم بماند، از سلامت جسمی و روانی خود حفاظت کند، نیازهای اجتماعی خود را برآورده سازد، از بیماریها یا حوادث پیشگیری کند، از ناخوشیها و بیماریهای مزمن مراقبت کند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کند.
خود مراقبتی به مسئولیتپذیری افراد در مقابل سلامت خود از طریق اتخاذ سبک زندگی سالم، تدبیر اندیشی جهت جلوگیری از وقوع حوادث و بیماریها، نگهداری و استفاده صحیح از داروهای بدون نسخه در بیماریهای جزیی و مراقبت بهینه بیماریهای مزمن اطلاق میشود. با مطالعهی دقیق این کتاب شما میتوانید راهکارهایی برای برنامهریزی خود مراقبتی به دست آورید.
جهت خود مراقبتی در ارتقای کیفیت سلامتی و پیشگیری از بیماریها موارد زیر را باید سرلوحه زندگی خود قرار دهید:
- قطع مصرف الکل
- انجام فعالیت بدنی و ورزش منظم
- پیگیری رژیم غذایی متعادل
- استفاده از طرح مراقبتی یا پایش منظم سلامتی
- توجه به وزن خود و نگه داشتن شاخص توده بدنی در محدوده مناسب
- آشنایی با تغذیه سالم و پیروی از رژیم غذایی صحیح
- توجه به اهمیت فعالیت بدنی و نقش آن در سلامت افراد
- توجه به مضرات دخانیات و اقدام جهت ترك سیگار
- آگاهی از تاثیر استرس بر سلامتی و اهمیت كنترل آن
- توجه به نقش خواب در سلامت جسمی و روانی و آگاهی از بهداشت خواب
- آشنایی با علائم و نشانههای افسردگی
- آشنایی با علائم و نشانههای اضطراب
- آشنایی با راههای تقویت حافظه
- توجه به سلامت قلب و عروق و آشنایی با عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی
- توجه به عوامل خطر ابتلا به پوكی استخوان و آشنایی با راههای پیشگیری از آن
- توجه به عوامل خطر ابتلا به آرتروز و كمردرد و آشنایی با راههای پیشگیری از آن
- آشنایی با سرطانهای شایع و عوامل خطر و راههای پیشگیری از آنها
- توجه به اهمیت ارزیابیهای تشخیصی و انجام به موقع آن
خودمراقبتی، حیطههای زیر را در بر میگیرد:
- حفظ و ارتقای سلامت
- اصلاح شیوه زندگی
- پیشگیری از بیماری
- ارزیابی علائم و پیگیری تشخیصی
- درمان بیماری
- توانبخشی