انسان موجودی اجتماعی است که دارای روابط و رفتار اجتماعی متفاوت و گوناگونی است. اقوام، دوستان، همسایهها، همکاران آشنایان ما، روابط اجتماعی ما را می سازند. بعد اجتماعی سلامت عمدتا بر تعامل ما با محيط اطراف، نقشها و وظایف ما در قبال دیگران، چگونگی ارتباط با ديگران، چگونگی عكس العمل ديگران نسبت به رفتار ما و همچنین چگونگی تعامل با نهادها و آداب و رسوم اجتماعی تأکيد دارد.
روابط اجتماعي که يکی از عناصر اصلی سلامت اجتماعی افراد محسوب میشود، از یک سو تحت تأثير جنسيت، وضعيت تأهل، ويژگیهای اجتماعی اقتصادی مانند درآمد و شغل قرار داشته و از طرف ديگر بر سلامت افراد تأثير مي گذارد. بسیاری از مطالعات حاکی از این است که روابط اجتماعی بر شروع، پيشرفت و بهبود بيماریهای مختلف چون سرطان، سرماخوردگی، عفونت ويروس اکتسابی نقص ايمنی و ابتلا به بيماریهای قلبی تأثير گزار است.
برخی از مردم دوست دارند در خانه هایشان بنشینند و با یکدیگر دوست باشند؛ حتی اگر یکدیگر را نبینند. آنان فکر میکنند یک رابطه قوی و عمیق اجتماعی را ساختهاند درحالی که چنین نیست. برای اینکه مطمئن شوید رابطه شما محکم و در بهترین حالت ممکن با دیگران قرار دارد، دانستن نکات زیر لازم و ضروری میباشد:
اگر فردی هستید که برنامهای برای زندگی و انجام کارهای خود ندارید و یا بدقولی میکنید، همین حالا دست از این رفتارها بردارید. وفا نکردن به تعهدات دیگران نشان میدهد برای آنها یا زمانشان ارزشی قائل نیستید.
افرادی را که میشناسید به گروههای مختلفی مانند خانواده، دوستان صمیمی، آشنایان و همکاران تقسیم و مدت زمانی را که به آنها اختصاص میدهید، را تعیین کنید. با این کار مشخص میگردد برای وقت گذراندن با افراد، چه کسی در اولویت قرار دارد. به این ترتیب دیگر وقت خود را صرف افرادی که تمایلی برای برقراری ارتباط ندارید، نمیکنید و برای هر گروه مرز مشخصی ترسیم کردهاید. به عنوان مثال همکار شما نباید در ساعاتی مشخص به منزل شما زنگ بزند. تعیین مرز برای خود، یکی از بهترین و سالمترین کارهایی است که میتوانید برای بهبود وضعیت خود و روابط انجام دهید.
آشنایی با افراد بیشتر و ایجاد روابط اجتماعی در اقشار متفاوت جامعه، شانس پیدا کردن یک فرد همفکر و هم سلیقه را افزایش و احتمال شکل گرفتن روابط قوی را زیاد می کند. اگر افراد زیادی را نشناسید و در هر فصل سال با یک یا دو نفر آشنا شوید، با توجه به گوناگونی افراد، اندکی بعید است که بتوانید از میان این عده کم، فردی مناسب با شخصیت و تفکرات خود پیدا کنید.
دربارۀ آنچه که دوست دارید و برای شما مهم است صحبت کنید؛ بگذارید دیگران بدانند که شما چه چیزی را دوست دارید و به چه چیزی اعتقاد دارید. اگر آنها به همان موارد، علاقه و اعتقاد داشته باشند، با اشتیاق کامل به شما این موضوع را خواهند گفت و شما یک زمینه تفاهم را خواهید یافت که هر دو از حرف زدن در مورد آن لذت میبرید.
برای اینکه نتوانستهاید به موقع در محل قرار حاضر شوید و یا در مراسمی شرکت نکردهاید بهانه تراشی نکنید و به دروغ متوسل نشوید. به دوستان خود بگویید نمیخواهید در مراسم شرکت کنید و دلیل خود را بازگو کنید. اگر فکر میکنید دوستان شما ممکن است از شنیدن حقیقت ناراحت شوند با مهربانی با آنها صحبت کنید.
افراد زیادی وجود دارند که سعی میکنند در برابر تک تک افرادی که در زندگی آنان هستند همانی باشند که آن ها میخواهند اما این کار نتیجه دلخواه نمیدهد. کسانی دوست واقعی هستند که شما را به خاطر آنچه که هستید دوست دارند و کسانی که تائیدتان نمیکنند یا دوستتان ندارند دوست واقعی نیستند. مطمئنا دوست ندارید این گروه از افراد در زندگیتان حضور داشته باشند، پس بیهوده تلاش نکنید.
در مورد دیگران و زندگی آنان همیشه به گونهای صحبت کنید که انگار در حضور شما هستند و گفتههایتان موجب رنجش آنها میشود.
با دیگران همان گونه رفتار کنید که دوست دارید با شما رفتار شود. هیچ چیز به اندازه اجرای همین نکته موجب نمیشود که دیگران شما را مورد ستایش خود قرار دهند.
گاهی اوقات گوش دادن تنها کاری است که میتوان انجام داد. گاهی دوستان شما به این نیاز دارند که به سخنان آنها گوش بدهید. حتی اگر به دنبال توصیه شما هستند، ابتدا با دقت کامل و بدون قطع صحبت آنان گوش دهید و بعد نظر خود را بگویید.
اگر چیزی موجب آزار شما می شود و یا از رفتار کسی ناراحت هستید، آن فرد را بدون اهانت کردن یا فریاد کشیدن مطلع کنید. این کار را در آرامش انجام دهید. دوست شما ممکن است در ابتدا ناراحت شود اما اگر آن ها برای رابطه با شما احترام و ارزش قائل باشند، به سخنان شما گوش می دهند و در یافتن راه حل و اجرای آن به شما کمک می کنند.
اگر دوستان، دائما شما را دعوت میکنند تعادل را برقرار کنید و شما هم آنان را دعوت نمایید. در این حالت دوستان شما میبینند که شما هم تعادل را حفظ کردهاید و شما را مورد احترام خود قرار میدهند.
ویژگیهای مثبت دوستان خود را شناسایی و همان ویژگیها را در خودتان نیز تقویت کنید.
صفات اخلاقی افرادی که از آنها به عنوان دوستان خوب یاد میکنید، بررسی کنید و آن ویژگی را تقویت نمایید. به عنوان مثال، اگر در میان دوستانتان وفاداری ویژگی مهمی محسوب میشود شما هم باید این ویژگی را در خودتان ایجاد یا تقویت کنید و وفاداری خود را به آنها ثابت کنید.
برخی افراد سعی میکنند خود را فردی کامل و بی نقص نشان دهند. این افراد در مورد اشتباه خود صحبت نمیکنند و یا سعی میکنند کمبودهای خود را نشان ندهند. ممکن است شما در نظر دیگران کامل به نظر برسید، اما میدانید که کامل نیستید و سایر افراد هم به این موضوع واقفند. فراموش نکنید که همه ما انسان هستیم و انسانها بدون ایراد نیستند. پنهانسازی نقاط ضعف به شما کمکی نمیکند. از اینکه نقاط ضعف خود را هم به نمایش بگذارید، هراس نداشته باشید.
زمانی در مورد موضوعی فکر میکنید، سعی کنید آن را همان گونه بیان نموده به کار ببندید و به آن عمل کنید. در واقع این گونه رفتار کردن و یکدست بودن سبب میشود تا افراد بیشتر و بهتر به شما اطمینان کنند. این اطمینان یکی از قویترین نوع اعتماد در روابط است.
مطمئناً شما نمی توانید همیشه برای همه افراد حاضر باشید. زمان، انرژی و دیگر منابعی که در اختیار دارید محدود هستند اما مهم این است که بتوانید در مواقع لزوم حداقل در کنار افرادی که در زندگی برای شما مهم هستند، حاضر باشید. این حمایت می تواند، چند کلمه کوچک و یا قبول اعمالی سنگین باشد.
سایر مواردی را که میتوانید برای داشتن یک رابطه اجتماعی خوب و محکم با دیگران مدنظر قرار دهید؛ عبارتند از:
- به عقاید دیگران احترام بگذارید و به آنها توهین نکنید.
- با دیگران با مهربانی و احترام رفتار کنید.
- از رقابت های ناسالم و تنش زا بپرهیزید.
- دیگران را دوست بدارید و قضاوت زود هنگام نداشته باشید.
- همه انسانها، خوبیها و بدیهایی دارند. آنها را همان گونه که هستند، بپذیرید.
- اگر کسی در حق شما بدی کرد، خشم خود را کنترل کنید و تلاش کنید او را ببخشید.
- اگر به مشکلات از دیدگاه دیگران نگاه کنید شاید خیلی از بدی های دیگران را راحت تر بپذیرید.
- از خود و دیگران توقع غیر واقع بینانه نداشته باشید تا باعث رنج و ناراحتی شما نگردد.
- در زندگی با دیگران مشورت کنید اما در پایان خود تصمیمگیری کنید. نگذارید دیگران، احساسات و هیجانات شما را هدایت کنند.
تفکر صحیح و رفتار مناسب، میتواند قسمت عظیمی از روابط شما را بهبود ببخشد. در واقع ایجاد رابطه قوی موجب بهتر شدن احساس شما خواهد شد. به طور کلی مهمترین عواملی که در بهبود روابط اجتماعی شما با دیگران نقش دارند، عبارتند از:
- تحسین و تعریف واقعی از دیگران
- لبخند زدن یا تبسم
- جدی بودن همراه با شوخ طبعی با توجه به شرایط
- ظاهر مناسب و آراسته
- انتقاد پذیر بودن
- حفظ روحیه اعتماد به نفس
- تناسب حرکات و رفتار
- بیان و کلام مناسب
- آمادگی داشتن جهت پذیرش مسئولیتهای بزرگتر
- شکستن تفکرات سنتی
- پویایی و عدم ایستایی
- پرهیز از کینه و انتقام جویی
- حفظ خونسردی
- پرهیز از تعصب
- نگرش مثبت نسبت به خود و دیگران
- احترام گذاشتن به دیگران
- شنونده خوب بودن
- دسترسی به اطلاعات بیشتر و تازهتر