دیورتیکول‌ها، کیسه‌های برجسته کوچکی در روده هستند که دیواره دستگاه گوارش را می‌پوشانند. آن‌ها اغلب در قسمت پایین روده بزرگ (کولون) یافت می‌شوند. تشکیل دیورتیکول به‌ویژه پس از 40 سالگی شایع است و به‌ندرت باعث مشکل می‌شود.

بااین‌حال، گاهی اوقات یک یا چند مورد از کیسه‌ها، ملتهب یا آلوده می‌شوند که این شرایط به‌عنوان دیورتیکولیت شناخته می‌شود.

دیورتیکولیت می‌تواند درد شدید شکم، تب، حالت تهوع و تغییرات مشخصی در عادات روده ایجاد کند.

دیورتیکولیت خفیف را می‌توان با استراحت، تغییر در رژیم غذایی و آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد. دیورتیکولیت شدید یا تکراری ممکن‌است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های التهاب دیورتیکول عبارت‌اند از:

• درد : درد ممکن‌است چندین روز ثابت و مداوم باشد. درد معمولاً در سمت چپ پایین شکم احساس می‌شود، اما ممکن‌است در سمت راست نیز احساس شود.
• تهوع و استفراغ
• تب
• حساسیت شکم
• یبوست یا اسهال (به‌ندرت)

علل شایع

دیورتیکول معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که بخش‌های ضعیفی در روده بزرگ تحت‌فشار قرار گیرند. این باعث می‌شود تا برآمدگی‌های کوچک کیسه‌مانند در دیواره روده بزرگ بیرون بزنند.

دیورتیکولیت هنگامی رخ می‌دهد که دیورتیکول‌ها پاره شوند، که در نتیجه ممکن‌ است التهاب یا عفونت و یا هر دو رخ دهد.

عوامل تشدید کننده خطر

• افزایش سن: بروز دیورتیکولیت با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.
• چاقی: به‌طورجدی اضافه ‌وزن احتمال ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش می‌دهد. چاقی مفرط ممکن‌است باعث افزایش خطر ابتلا به دیورتیکولیت شود.
• سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می‌کشند به‌احتمال ‌زیاد بیشتر از افراد غیر سیگاری دچار دیورتیکولیت می‌شوند.
• فعالیت بدنی کم: فعالیت بدنی زیاد خطر ابتلا به دیورتیکولیت را کاهش می‌دهد.
• رژیم غذایی با چربی حیوانی بالا و فیبر کم: این مورد احتمالاً باعث افزایش ابتلا به دیورتیکولیت می‌شود.
• برخی داروها: برخی داروها، ازجمله استروئیدها، مواد مخدر و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل ایبوبروفن با افزایش خطر ابتلا به دیورتیکولیت همراه است.

عوارض احتمالی

برخی از افراد مبتلا به دیورتیکولیت حاد، دچار عوارض می‌شوند که ممکن‌است شامل موارد زیر باشد:

• آبسه‌ای که در هنگام گرفتن خون از رگ اتفاق می‌افتد.
• انسداد در روده بزرگ یا روده کوچک ناشی از زخم شدن
• ایجاد مجرای غیرطبیعی (فیستول) بین قسمت‌های روده یا روده و مثانه.
• عفونت شکم: اگر کیسه آلوده یا ملتهب شود، محتویات روده را به داخل حفره شکم منتقل می‌کند. بروز عفونت یک شرایط اورژانسی است و نیاز به مراقبت فوری دارد.

تشخیص

دیورتیکولیت معمولاً پس از یک حمله حاد تشخیص داده می‌شود. ازآنجا که درد شکمی می‌تواند مشکلات متعددی را نشان دهد، پزشک باید علل دیگر را رد کند.

پزشک احتمالاً تشخیص را با یک معاینه فیزیکی ازجمله بررسی شکم برای حساسیت به لمس شروع می‌کند. علاوه بر این، در زنان معاینه لگنی برای رد بیماری لگن انجام می‌گیرد.

پزشک ممکن‌است از روش‌های زیر جهت تشخیص بیماری استفاده کند:

• آزمایش خون و ادرار: برای بررسی علائم عفونت.
• آزمایش بارداری: برای بررسی بارداری به‌عنوان یک علت درد شکمی.
• آزمایش عملکرد کبد: برای رد کردن علل دیگر درد شکمی.
• آزمایش مدفوع: برای بررسی عفونت در افرادی‎‌که اسهال دارند.
• سی.‌تی.‌اسکن: که می‌تواند موارد التهاب را نشان دهد و تشخیص دیورتیکولیت را تأیید کند. این روش همچنین می‌تواند شدت دیورتیکولیت و روش درمان را نشان دهد.

درمان

درمان این بیماری به‌شدت نشانه‌ها و علائم بستگی دارد.

دیورتیکولیت بدون عارضه

اگر علائم ملایم باشد، احتمالاً درمان خانگی می‌تواند علائم را برطرف کند. پزشک ممکن‌است موارد زیر را توصیه ‌کند:

• برای درمان عفونت آنتی‌بیوتیک مصرف شود.
• برای چند روز یک رژیم غذایی حاوی مایعات توصیه می‌کند. هنگامی‌که علائم بهبود یافت، فرد می‌تواند به‌تدریج غذاهای جامد به رژیم غذایی خود اضافه کند.

دیورتیکولیت پیچیده

در صورت حمله شدید ممکن‌است فرد در بیمارستان بستری شود. درمان معمولاً شامل موارد زیر است:

• آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی
• قرار دادن یک لوله برای تخلیه آبسه شکمی
• عمل جراحي

احتمال دارد پزشک برای درمان دیورتیکولیت، انجام عمل جراحی را توصیه کند. شرایط زمینه‌ای که احتیاج به جراحی دارند، عبارتند از:

• ابتلا به عارضه ای مانند آبسه روده، فیستول یا انسداد و یا سوراخ شدن دیواره روده
• سابقه ابتلا به دیورتیکولیت‌های مداوم و پی درپی

دو نوع اصلی از جراحی وجود دارد:

• خارج کردن قسمتی از روده: جراح بخش‌های آسیب‌دیده روده را خارج کرده و سپس بخش‌های سالم را دوباره متصل می‌کند. این عمل باعث می‌شود حرکات طبیعی روده‌ای ادامه داشته باشند. بسته به میزان التهاب، ممکن‌است عمل جراحی باز یا بسته به روش لاپاروسکوپی (عمل جراحی از طریق سه برش کوچک از طریق یک دستگاه مجهز به دوربین) انجام شود.

• خارج کردن روده با کلستومی: اگر التهاب به اندازه‌ای شدید باشد که ممکن‌است دوباره به روده‌بزرگ و رکتوم (بالای مقعد) آسیب برساند، جراح روش کولستومی (ایجاد یک سوراخ روی شکم برای خروج ترشحات روده) را اجرا می‌کند. در این روش، برش نسبتاً بزرگی در دیواره شکم ایجاد شده و بخش سالم روده‌ی بزرگ به این برش متصل می‌شود. محتویات داخل روده از طریق این برش خارج می‌شوند. زمانی که التهاب بهبود ‌یابد، کلستومی بسته و به روده متصل می‌شود.

پزشک احتمالا شش هفته پس از بهبودی از دیورتیکولیت، کولونوسکوپی (مشاهده روده بزرگ از طریق دستگاه متصل به دوربین) را توصیه کند. هنگامی‌که فرد بهبود یافت، پزشک ممکن‌است برای رد کردن سرطان روده بزرگ، کولونوسکوپی را توصیه نماید.