پیشگیری از سرطان ریه
سرطان ریه چیست؟
یک نوع از سرطان، سرطان ریه است که معمولاً در ریه‌ها شروع می‌شود و ممکن است به غدد لنفاوی و یا سایر اعضای بدن، از جمله مغز منتقل می‌شود. سرطان از سایر اعضای بدن نیز ممکن است به ریه‌ها منتقل شود. افرادی که سیگار می‌کشند احتمال ابتلا یا مرگ ناشی از سرطان ریه در آن‌ها 15 تا 30 برابر بیشتر از افرادی که سیگار نمی‌کشند. حتی کشیدن چند نخ سیگار در روز و یا سیگار کشیدن گاهی اوقات خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. استنشاق دود ناشی از مصرف سیگار و دخانیات دیگران که به آن دود دست دوم گفته می‌شود نیز باعث ایجاد سرطان ریه می‌شود.
عوامل تشدید کننده خطر ابتلا به سرطان ریه عبارتند از:
- استعمال دخانیات و سیگار: عامل شماره یک خطر برای سرطان ریه استعمال دخانیات و سیگار است.
- بعضی از مواد شیمیایی موجود در برخی از محل‌های کار: مانند آزبست، آرسنیک، اگزوز دیزل، و برخی از انواع سیلیس و کروم.
- پرتو درمانی به قفسه سینه: خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد.
- سابقه ابتلا به سرطان در خانواده: بخصوص اگر سیگار بکشد ممکن است شانس ابتلا به سرطان ریه در وی افزایش یابد.
علائم و نشانه‌ها
افراد مختلف ممکن است هنگام ابتلا به سرطان ریه علائم متفاوتی را بروز دهند. برخی از افراد نشانه‌های مربوط به ریه‌ها را دارند و برخی از افراد که سرطان ریه به سایر قسمت‌های بدن (متاستاز) گسترش می‌یابد ممکن است علائم مخصوص به آن بخش از بدن را بروز دهند. در مواردی افراد تا زمانی که سرطان پیشرفت می‌کند هیچ علامتی ندارند.
علائم شایع سرطان ریه عبارتند از:
- سرفه‌هایی که به مرور زمان بدتر می‌شود و یا برطرف نمی‌شود.
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- خس خس سینه
- خلط خونی
- احساس خستگی تمام وقت
- کاهش وزن بدون علت
این علائم می‌تواند در اثر بیماری‌های دیگری نیز رخ می‌دهد، و بروز آن‌ها دلیل ابتلا به سرطان نیست ولی در صورتی که برخی از این علائم را مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به سرطان ریه:
- داشتن فعالیت بندی و انجام ورزش
- ترک سیگار در افراد سیگاری
ترک سیگار در هر سنی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را کاهش دهد.- برنامه‌ای را برای کنار گذاشتن عادت مصرف تنباکو تهیه کنید. اولین گام ترک سیگار، مشخص کردن این موضوع است که چرا می‌خواهید ترک کنید. دلایل خود را روی یک برگة کاغذ بنویسید. بعد از آماده کردن این لیست، یک کپی از آن را همراه خود داشته باشید. آن را به خاطر بسپارید و هر زمان که وسوسه شدید که سیگار بکشید، به دلایل توقف این رفتار فکر کنید.
- درباره زمان‌ها و مکان‌هایی که معمولاً در آن سیگار می‌کشید، فکرکنید. به این فکرکنید در این زمان‌ها به جای سیگار کشیدن چه کاری می‌توانید انجام دهید. فهرستی از جایگزین‌های مثبتِ تنباکو تهیه کنید.
- با سیگار خداحافظی کنید! یک روز را برای ترک سیگار انتخاب و قرارداد تغییر رفتار را امضا کنید و از یک دوست و عضو خانواده هم بخواهید تا آن را امضا کند. همة سیگارها، فندک‌ها و زیرسیگاری‌های خود را دور بیندازید.
- از چهار اقدام برای مبارزه با اضطرار سیگار استفاده کنید:
الف) تاخیر: سیگارکشیدن را به مدت ده دقیقه عقب بیندازید. وقتی که ده دقیقه تمام شد، ده دقیقه دیگر آن را به تأخیر بیندازید.
ب) کشیدن نفس عمیق.
ج) نوشیدن آب.
د) کار دیگری انجام دهید
از موادی که می‌توان در دهان گذاشت و دهان را مشغول کرد مانند اسمارتیز، آدامس، خلال دندان و خلال هویج استفاده کنید.- اگر قبلاً در ترک سیگار مشکل داشته‌اید، درباره جویدن آدامس نیکوتین‌دار، استفاده از برچسب‌های نیکوتین‌دار، اسپری‌های بینی، مواد استنشاقی یا قرص با پزشک خود مشورت کنید.
- به خانواده و دوستان خود بگویید که استعمال سیگار را متوقف کرده‌اید. علامت‌های «سیگار نکشید» را در ماشین، محیط کار و خانۀ خود نصب کنید.
- زمان بیشتری را در اماکنی که اجازه سیگارکشیدن نمی‌دهند، مثلا ساختمان‌های عمومی، کتابخانه‌ها، سینماها و تئاترها و رستوران‌های بدون سیگار صرف کنید.
- یک ورزش جدید، برنامة تمرینی، سرگرمی یا تعهد سازمانی جدید را انتخاب کنید. این کارها به برهم خوردن روال غلط زندگی شما و جدا شدن از سیگار کمک می‌کند.
- سیگار را در مکانی قرار دهید که دسترسی به آن سخت باشد و سیگار کشیدن را نامطلوب‌تر و سخت‌تر کند. مثلاً سیگار را در فریزر، جعبۀ آچار ماشین، خانۀ دوستان خود بگذارید. تأخیر در روشن کردن سیگار به شما در تجدید نظر در مورد سیگارکشیدن کمک می‌کند.
- بر روی موارد مثبت تمرکز کنید. اکنون شما سیگارکشیدن را متوقف کرده‌اید. ذهن و بدن شما احساس بهتری دارد. در مورد چیزهای خوبی فکر کنید که از زمان ترک سیگار برای شما رخ داده است. آیا راحت‌‌تر نفس می‌کشید؟ انرژی بیشتری دارید؟
- فهرستی از چیزهایی خوبی که با سیگار نکشیدن به دست آورده‌اید تهیه کنید. یک کپی از این فهرست را همراه خود داشته باشید و هر وقت که احساس اضطرار به سیگار کشیدن داشتید به آن نگاهی بیندازید.
- برای ترک سیگار به خود پاداش بدهید. سینما بروید، برای شام بیرون بروید یا برای خود هدیه بخرید.
- برای حفاظت از خود و دیگران در برابر دود دست دوم کارهای زیر را انجام دهید: بازکردن پنجره، نشستن در یک ناحیۀ مجزا یا استفاده از کولر، تهویۀ هوا یا یک فن نمی‌تواند مشکلات ناشی از قرارگرفتن در معرض دود دست دوم را از بین ببرد.
- مطمئن شوید که خانه و ماشین شما عاری از دود سیگار است. از افراد بخواهید که در اطراف شما یا کودکان شما سیگار نکشند. مطمئن شوید که مرکز مراقبت یا مدرسه کودک شما عاری از دود سیگار است.
- رستوران‌ها و سایر مراکز تجاری را انتخاب کنید که استعمال سیگار در آن‌ها ممنوع است. از مراکز تجاری برای ممنوع بودن سیگار تشکر کنید. بگذارید مالکین کسب و کارهایی که در آن سیگار ممنوع نیست بدانند که دود دست دوم برای سلامت شما و دیگران مضر است.
- به کودکان خود بیاموزید که از دود دست دوم فاصله بگیرند. اگر باردارید یا خود یا کودک‌‌تان دارای بیماری تنفسی یا بیماری قلبی هستید، از قرارگرفتن در معرض دود دست دوم خودداری کنید.
- اگر سیگار می‌کشید یا در محیط هایی کار می‌کنید که دارای مواد خطرزا هستند در خصوص روش‌های پیشگیری و تشخیص زودرس سرطان ریه و ضرورت انجام آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید.